Χωρίς γλουτένη. Η παγκόσμια αγορά φαίνεται να απομακρύνεται σταθερά από τη γλουτένη, με τα gluten-free προϊόντα να αυξάνονται διαρκώς, γεμίζοντας τα ράφια και στα μίνι μάρκετ της Ελλάδας.
Του Βάιου Τασούλα
Απόλυτα ανοδική τροχιά για τnν κατηγορία
Τα προϊόντα χωρίς γλουτένη αποτελούν μια από τις πιο δυναμικά αναπτυσσόμενες κατηγορίες τροφίμων των τελευταίων ετών. Παρά το γεγονός ότι οι εν λόγω κωδικοί αρχικά απευθύνονταν σε ειδική ομάδα καταναλωτών που πάσχουν από συγκεκριμένες ασθένειες του γαστρεντερικού, όπως την κοιλιοκάκη, πλέον έχουν βρει μια σταθερή θέση και στο καλάθι του Έλληνα. Έχοντας συνδεθεί με την υγιεινή διατροφή, τα gluten- free προϊόντα κερδίζουν διαρκώς καταναλωτές και οι πωλήσεις τους ακολουθούν απόλυτα ανοδική τροχιά σε ολόκληρο τον κόσμο. Σύμφωνα με σχετική έρευνα του Grand View Research μάλιστα, η αξία της παγκόσμιας αγοράς προϊόντων χωρίς γλουτένη προβλέπεται να εκτιναχθεί στα 43,65 δισ. δολ. μέχρι το 2027, με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 9,2%. Έτσι, τα κέρδη από τη διάδοση των προϊόντων χωρίς γλουτένη είναι πολύ σημαντικά για να τα αγνοήσουν οι εταιρείες τροφίμων. Ως εκ τούτου δε, η νέα αυτή τάση έχει αλλάξει κατά πολύ και την εικόνα στα ράφια των καταστημάτων, τόσο στα μεγάλα σούπερ μάρκετ όσο και στα σημεία της μικρής λιανικής.
Τα προϊόντα χωρίς γλουτένη αναμένεται να «τρέξουν» με ετήσιο ρυθμό σχεδόν 10% στην αγορά, εκτοξεύοντας την αξία τους μέχρι το 2027 σε πάνω από 43 δισ. δολάρια.
Όσον αφορά τα προϊόντα χωρίς γλουτένη, βασικοί τομείς ανάπτυξης της συγκεκριμένης κατηγορίας τροφίμων κατά τα τελευταία χρόνια ήταν τα αρτοσκευάσματα, τα δημητριακά και τα σνακ. Όμως, πλέον, και άλλες κατηγορίες, όπως τα αλλαντικά ή ακόμη και τα ροφήματα, έχουν στραφεί προς αυτή την κατεύθυνση. Τα στοιχεία δείχνουν, μάλιστα, ότι πάνω από το 20% των νέων προϊόντων σε όλο τον κλάδο των τροφίμων και των ποτών αφορά προϊόντα χωρίς γλουτένη. Η αγορά των δημητριακών βρίσκεται στην κορυφή, πάντως, με αριθμούς πολύ πάνω από τον μέσο όρο, αφού το 43% των νέων προϊόντων είναι gluten free, με τα μπισκότα να ξεχωρίζουν ως επιμέρους κατηγορία. Στα σνακ, η αγορά παρουσιάζει, επίσης, σχετικά υψηλή αναλογία στο σύνολο των λανσαρισμάτων προϊόντων χωρίς γλουτένη, σε παγκόσμιο επίπεδο, με τον μέσο όρο να διαμορφώνεται στο 13%, αλλά να ξεπερνά το 42% στις ΗΠΑ.
Η κοιλιοκάκη και η νέα τάση στην αγορά
Τα προϊόντα χωρίς γλουτένη αποτελούν ίσως την κορυφαία τάση αυτή τη στιγμή στην αγορά των τροφίμων, αφού όλο και περισσότεροι καταναλωτές τα έχουν καθιερώσει στις διατροφικές τους συνήθειες. Η ανάγκη για την αποφυγή της γλουτένης, όμως, ξεκίνησε λόγω της κοιλιοκάκης, μιας πάθησης του λεπτού εντέρου, που προκαλείται από την κατανάλωση γλουτένης. Τα κλασικά συμπτώματα της κοιλιοκάκης, όταν ο πάσχοντας καταναλώνει γλουτένη, περιλαμβάνουν διάρροια, κράμπες του εντέρου, φούσκωμα και υποσιτισμό, ο οποίος προκαλεί, μεταξύ άλλων, απώλεια βάρους στους ενήλικες, προβλήματα ανάπτυξης στα παιδιά, αναιμία και οστεοπόρωση. Επιπλέον, η κοιλιοκάκη σχετίζεται και με ένα πλήθος άλλων νόσων, μεταξύ των οποίων ηπατικές διαταραχές, δερματικά εξανθήματα και υπογονιμότητα. Στην Ευρώπη, λοιπόν, εκτιμάται ότι το 1% του πληθυσμού πάσχει από τη νόσο.
Επειδή τα συμπτώματα είναι ποικίλα και μπορεί να είναι ήπια, όπως λήθαργος, ευερεθιστότητα και ενοχλήσεις του εντέρου, συχνά αρκετοί πάσχοντες δεν γνωρίζουν ότι έχουν τη νόσο, καθώς δεν έχει προηγηθεί διάγνωση. Συνεπώς, είναι πολύ πιθανόν πολλοί Ευρωπαίοι να έχουν κοιλιοκάκη και να μην το γνωρίζουν, λόγω του ότι δεν έχουν υποβληθεί ποτέ σε ενδοσκόπηση και βιοψία εντέρου, εξετάσεις απαραίτητες για τη διάγνωση της εν λόγω ασθένειας. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ανάγκη για περισσότερα προϊόντα χωρίς γλουτένη. Όταν οι άνθρωποι με κοιλιοκάκη ακολουθούν δίαιτα ελεύθερη γλουτένης, ο βλεννογόνος του εντέρου τους βαθμιαία επιδιορθώνεται και επανέρχεται η φυσιολογική του λειτουργία. Μια διά βίου δίαιτα ελεύθερη γλουτένης μπορεί να αλλάξει τη ζωή των ασθενών αυτών, δεδομένου ότι ο οργανισμός θεραπεύεται και τα συμπτώματα εξαφανίζονται.
Η αλλαγή στα τρόφιμα
Η δίαιτα ελεύθερη γλουτένης ξεκίνησε έτσι να φέρνει νέα προϊόντα στην αγορά, τα οποία φαίνεται ότι προτιμούν πλέον πολλοί καταναλωτές, ακόμη και αν δεν πάσχουν από τη συγκεκριμένη νόσο. Η γλουτένη βρίσκεται στο σιτάρι, στη σίκαλη, στο κριθάρι και στη βρώμη, συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή πολλών καθημερινών τροφίμων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνοναι το ψωμί, τα δημητριακά πρωινού, τα ζυμαρικά, η πίτσα, οι διάφορες ζύμες, το κέικ και τα μπισκότα. Το ρύζι, οι πατάτες και το καλαμπόκι δεν περιέχουν γλουτένη. Ωστόσο, η γλουτένη βρίσκεται «κρυμμένη» και σε αρκετά ακόμη προϊόντα, όπως σε λουκάνικα, αλλαντικά, έτοιμες σούπες και σάλτσες. Ως εκ τούτου, όλες οι παραπάνω κατηγορίες τροφίμων αναγκάστηκαν να προσθέσουν στην γκάμα τους και μια σειρά από νέα προϊόντα, που είναι gluten free και λειτουργούν ως… εναλλακτικές επιλογές για τους καταναλωτές
Η «σφραγίδα» χωρίς γλουτένη κάνει τη διαφορά
Οι καταναλωτές και στην Ελλάδα έχουν αρχίσει να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στα προϊόντα που αγοράζουν από το ράφι και ειδικά στα τρόφιμα που αφορούν την υγιεινή διατροφή που έχουν επιλέξει. Η πιστοποίησή τους θεωρείται έτσι απαραίτητη και μπορεί να κάνει τη διαφορά στις πωλήσεις τους. Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, ότι στην αγορά έχουν κυκλοφορήσει αρκετά προϊόντα αμφιβόλου προελεύσεως, που έχουν ανησυχήσει τους καταναλωτές. Όσον αφορά τη γλουτένη, πρόσφατα ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) ανακάλεσε από τα ράφια έναν κωδικό «ΚΡΙΤΣΙΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΓΛΟΥΤΕΝΗ – ΤΥΡΙ», χαρακτηρίζοντας το προϊόν «μη κανονικό και μη ασφαλές διότι περιέχει γλουτένη, γεγονός που υποδηλώνει την παρουσία ενός ή περισσοτέρων δημητριακών με γλουτένη, ενώ στον κατάλογο των συστατικών δεν περιλαμβάνεται κανένα από τα εν λόγω δημητριακά».
Για τον λόγο αυτό, θεωρείται απαραίτητη η προσοχή στις πιστοποιήσεις των σχετικών προϊόντων. Προς αυτή την κατεύθυνση πάντως, η Ελληνική Εταιρεία Κοιλιοκάκης – ΕΕΚ (Hellenic Coeliac Society – HCS) εξασφάλισε πρόσφατα το δικαίωμα έκδοσης αδειών για τη χρήση του CGT (cross grain trademark – εμπορικό σήμα με το διαγεγραμμένο στάχυ) από εταιρείες τροφίμων των οποίων τα κεντρικά γραφεία βρίσκονται στην Ελλάδα. Η ΕΕΚ έχει ξεκινήσει την έκδοση αδειών για προϊόντα χωρίς γλουτένη στην Ελλάδα μαζί με τους συνεργάτες της και οι άδειες θα καλύψουν όλες τις πωλήσεις στην Ελλάδα και όχι μόνο. Αυτό θα επιτρέψει στην ΕΕΚ να βελτιώσει την προσφορά ασφαλών τροφίμων, για τους πάσχοντες από κοιλιοκάκη στην Ελλάδα, να παρέχει έγκυρες πληροφορίες στους παραγωγούς τροφίμων σχετικά με τον τρόπο παραγωγής προϊόντων «χωρίς γλουτένη» και να καταπολεμήσει την παραπληροφόρηση και την κατάχρηση λογότυπων χωρίς γλουτένη στην Ελλάδα. Έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί για το θέμα έδειξαν άλλωστε ότι το 78% των πασχόντων καταναλωτών εμπιστεύεται περισσότερο ένα προϊόν χωρίς γλουτένη όταν φέρει το εμπορικό σήμα CGT και όχι μόνο έναν ισχυρισμό «χωρίς γλουτένη».
