Εκτιμήσεις για μείωση των πωλήσεων
Την ίδια ώρα, μία άλλη έρευνα του ΙΕΛΚΑ κατέγραψε τις απόψεις των στελεχών επιχειρήσεων του κλάδου για τα κύρια κλαδικά θέματα και προκλήσεις. Η έρευνα διεξήχθη την περίοδο από 13 έως 25 Μαΐου 2022 με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου και δείγμα από 150 ανώτερα και ανώτατα Στελέχη Επιχειρήσεων (λιανεμπόριο, αλυσίδες σούπερ μάρκετ και προμηθευτές FMCG) από τη Γενική Διεύθυνση και τα τμήματα Marketing, Πωλήσεων, Αγορών, Οικονομικών, Πληροφορικής κ.λπ.
Τα αποτελέσματα καταγράφουν την αξιολόγηση των εξελίξεων από τα στελέχη του κλάδου για το Α’ εξάμηνο του 2022 και τις προσδοκίες τους για το Β’ εξάμηνο του 2022, οι οποίες συνοψίζονται ως εξής:
• Μείωση των πωλήσεων το Β’ εξάμηνο του 2022 (-1,8%) σε σχέση με το αντίστοιχο του 2021, αλλά και συνολικά το 2022 (-1,8%).
• Επαναφορά του επιπέδου του οικονομικού κλίματος στα αρνητικά επί περιόδου κορωνοϊού επίπεδα.
• Ιδιαίτερα έντονη επίδραση του πολέμου στην Ουκρανία στη λειτουργία των επιχειρήσεων και εκτίμηση για μακροχρόνιες επιπτώσεις.
Σε σχέση με τις προσδοκίες για τις πωλήσεις του κλάδου, καταγράφεται μεγάλο ποσοστό ερωτηθέντων -64%- που θεωρεί ότι οι πωλήσεις του κλάδου θα μειωθούν το επόμενο εξάμηνο, με ένα μικρό ποσοστό -22%- να θεωρεί ότι θα παρουσιάσουν αύξηση. Μεσοσταθμικά, τα στελέχη που συμμετείχαν στην έρευνα εκτιμούν ότι θα καταγραφεί μείωση της τάξης του 1,8% στις πωλήσεις το εξάμηνο Ιούλιος 2022 – Δεκέμβριος 2022 σε σχέση με το ίδιο εξάμηνο του 2021, ενώ αντίστοιχη είναι και η εκτίμηση συνολικά για το 2022, με τα στελέχη να εκτιμούν μείωση πωλήσεων της τάξης του 1,8% μεσοσταθμικά.
Ραγδαίες αλλαγές στην αγορά
Η θετική τάση που καταγράφηκε στην αποτίμηση της εξέλιξης της οικονομικής κατάστασης της χώρας το 2021 άλλαξε ραγδαία τους επόμενους μήνες, εξαιτίας των διεθνών εξελίξεων. Συγκεκριμένα, το Σεπτέμβριο του 2021 μόλις το 25% θεωρεί ότι η οικονομική κατάσταση χειροτέρεψε, ενώ η πλειονότητα, σε ποσοστό 57%, ότι βελτιώθηκε. Το Μάιο του 2022 το 87% θεωρεί ότι η οικονομική κατάσταση χειροτέρεψε και μόλις το 7% ότι βελτιώθηκε. Αντίστοιχα αρνητικά ποσοστά είχαν να καταγραφούν από τις περιόδους του lockdown του 2020 ή σε περιόδους δημοσιονομικής κρίσης το 2017. Το οικονομικό κλίμα παρουσιάζει αντίστοιχη εικόνα, η οποία οφείλεται συνολικά στις εκτιμήσεις των στελεχών (πωλήσεις, τιμές, οικονομικές συνθήκες). Ο δείκτης καταγράφεται στο -0,11, μειωμένος αισθητά σε σχέση με την προηγούμενη μέτρηση. Η αρνητική επίδραση από τον πόλεμο στην Ουκρανία καταγράφεται ιδιαίτερα έντονα, με τα στοιχεία της έρευνας να δείχνουν τα εξής:
Η αξιολόγηση της σημασίας και της έντασης της επίδρασης του πολέμου στην Ουκρανία είναι σαφώς μεγαλύτερη της αντίστοιχης της πανδημίας. Συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη ένταση της επίδρασης της πανδημίας που καταγράφηκε ποτέ ήταν 4,76/10 το Νοέμβριο του 2020, ενώ η σημερινή ένταση της κρίσης λόγω του πολέμου είναι ήδη πολύ μεγαλύτερη, στο 6,28/10. Το 98% των στελεχών της αγοράς θεωρεί ότι η επίδραση του πολέμου στην Ουκρανία θα κρατήσει τουλάχιστον έως το τέλος της χρονιάς, ενώ 8 στα 10 στελέχη θεωρούν ότι θα κρατήσει και την επόμενη χρονιά, το 2023. Το 56% των επιχειρήσεων αναμένει χειρότερο οικονομικό αποτέλεσμα (κέρδη/ζημίες) το 2022 σε σχέση με το 2021 λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των συνεπειών του και μόλις 11% αναμένει καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα.
Κερδισμένα τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας
Μία εξέλιξη ως αποτέλεσμα των ανατιμήσεων στην αγορά είναι και η αύξηση της ζήτησης στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα στην αγορά, παρά το γεγονός ότι και η δική του τιμή αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς. Οι καταναλωτές, σε μια προσπάθεια να εξοικονομήσουν χρήματα, φαίνεται να προτιμούν τους private label κωδικούς, οι οποίοι είναι φτηνότεροι από τους αντίστοιχους των επώνυμων brands. Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο κ. Βαγγέλης Φώσκολος, Senior Consultant της εταιρείας IRI Hellas, από την αρχή του έτους μέχρι και τον Μάιο, τα PL προϊόντα «έτρεξαν» με ρυθμό ανάπτυξης 9,1% και το μερίδιό τους σε αξία αγγίζει πια το 16%, όταν συνολικά η αγορά FMCG παρουσιάζει οριακά μειωμένες πωλήσεις σε αξία 0,1%. Σύμφωνα με τον ίδιο, η δυναμική που παρουσιάζουν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας είναι πολύ μεγάλη το 2022, σε αντίθεση με την πτώση των τελευταίων ετών, συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον της ζήτησης από την πλευρά των καταναλωτών.
Ωστόσο, το μερίδιό τους παραμένει συγκριτικά αρκετά χαμηλότερο από τις αγορές του εξωτερικού, όπου είναι πολύ πιο ώριμη η αγορά των PL. Οι κύριες κατηγορίες με αύξηση των πωλήσεων ιδιωτικής ετικέτας εξακολουθούν να είναι τρόφιμα (όσπρια, ζυμαρικά κ.ά), αλλά και τα προϊόντα οικιακής φροντίδας (χαρτί κουζίνας, καθαριστικά κ.ά.). Στα απορρυπαντικά πλυντηρίου είναι πολύ δυνατά τα brands. Την ίδια στιγμή, όσον αφορά στις μέσες ανατιμήσεις στο πεντάμηνο, στα μεν επώνυμα προϊόντα ξεπερνούν το 3%, στα δε PL ξεπερνούν το 4%.
Αυτό, σύμφωνα με τον κ. Φώσκολο, απεικονίζει πως έχει αλλάξει το μείγμα πωλήσεων. «Αν συγκρίναμε τα ίδια προϊόντα που αγόραζε πριν από τρεις μήνες ο καταναλωτής με τις τιμές που έχουν σήμερα, θα είχαμε σημαντικά μεγαλύτερες ανατιμήσεις στις προϊοντικές κατηγορίες. Ωστόσο, καθώς έχει αλλάξει το μείγμα πωλήσεων, ο καταναλωτής έχει στραφεί στα PL και σε φτηνότερα προϊόντα, οπότε φαίνεται μια μικρότερη ανατίμηση στο σύνολο FMCG» σημειώνει, προσθέτοντας: «Βλέπουμε μεγαλύτερες ανατιμήσεις στα PL προϊόντα ώστε να διατηρηθούν τα περιθώρια κέρδους, αλλά είναι σε μικρότερη βάση.
»Όταν το επώνυμο προϊόν κάνει, για παράδειγμα, 2,00 ευρώ, με μια ανατίμηση 10% φτάνει στα 2,20 ευρώ. Αντίστοιχα η τιμή ενός PL προϊόντος από 1,00 ευρώ θα πάει στο 1,10 ευρώ, άρα παραμένει πολύ πιο φτηνό. Αυτό σημαίνει ότι παρατηρούνται αυξήσεις, σε μικρότερη όμως βάση, γεγονός που κάνει τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας να παραμένουν πολύ πιο συμφέροντα».
Σε επίπεδα φτώχειας πολλά νοικοκυριά
Η ραγδαία αύξηση των τιμών που έχει σημειωθεί σε είδη πρώτης ανάγκης το τελευταίο διάστημα έχει περιορίσει σημαντικά και το εισόδημα των καταναλωτών, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΝΚΑ (Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδας), οι ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά έφτασαν το 30%, ενώ από τον περασμένο Μάρτιο μέχρι τον Ιούνιο σημειώθηκαν νέες αυξήσεις, κατά 20%. Ως εκ τούτου, το PNUD (Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη) θεωρεί ότι οι χώρες που πλήττονται χρειάζονται υποστήριξη από το διεθνές σύστημα για να βρουν δημοσιονομικά περιθώρια, για «να τα βγάλουν πέρα», καθώς πολλά νοικοκυριά βρίσκονται πια σε επίπεδα φτώχειας. Ανάμεσα στις χώρες που αντιμετωπίζουν τις πιο δραματικές συνέπειες της αύξησης των τιμών είναι η Αρμενία, το Ουζμπεκιστάν, η Μπουρκίνα Φάσο, η Γκάνα, η Κένυα, η Ρουάντα, το Σουδάν, η Αϊτή, το Πακιστάν, η Σρι Λάνκα, η Αιθιοπία, το Μάλι, η Νιγηρία, η Σιέρα Λεόνε, η Τανζανία και η Υεμένη.
