Η χρήση της πλαστικής σακούλας σε σούπερ και μίνι μάρκετ, συνεχίζει να μειώνεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς, με τα στοιχεία του ΙΕΛΚΑ να καταγράφουν έσοδα 4 εκατ. ευρώ για το κράτος στο πρώτο τρίμηνο του 2018, την ώρα που στο σύνολο του έτους, αναμένεται να διατεθούν περίπου 1,5 δισ. σακούλες λιγότερες σε σχέση με πέρυσι.
Της Ελένης Σαραντάκη
Από την πρώτη ημέρα του 2018, σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες, αφού με τη νέα ελληνική νομοθεσία, οι πλαστικές σακούλες στα σούπερ μάρκετ και τα εμπορικά καταστήματα άρχισαν να δίνονται με χρέωση 4 λεπτών του ευρώ συν ΦΠΑ, ως ανταποδοτικό περιβαλλοντικό τέλος. Το γεγονός έφερε αντιδράσεις κάθε είδους, όπως διαβάσατε και σε προηγούμενο τεύχος του περιοδικού.
Η ερώτηση «θέλετε σακούλα;» έγινε η πιο συνηθισμένη τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους ιδιοκτήτες μίνι μάρκετ και άλλων καταστημάτων λιανικής, με πολλούς από αυτούς να αναγκάζονται να εξηγούν ειδικά στην αρχή, γιατί χρεώνουν κάτι που εδώ και δεκαετίες διατίθεντο δωρεάν. Αρκετός ήταν και ο κόσμος που ήταν αντίθετος με το νέο αυτό μέτρο, κυρίως όμως λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης στις ελληνικές αρχές, αφού όπως αποδεικνύεται και από τις δεκάδες έρευνες που διεξάγονται στο Διαδίκτυο και τα social media, η πλειοψηφία των Ελλήνων είναι υπέρ της μείωσης ή και της εξάλειψης της πλαστικής σακούλας. Κι αυτό γιατί, λίγο ή πολύ, όλοι αντιλαμβάνονται τη σημασία που έχει για το περιβάλλον η αντιμετώπιση του προβλήματος με τα πλαστικά, που ειδικά στην Ελλάδα μπορεί να παρατηρήσει κανείς και ιδίοις όμμασι, κάθε καλοκαίρι, σε θάλασσες και ακτές.
Τι ισχύει στην Ευρώπη
Όπως είναι γνωστό, η επιβολή του περιβαλλοντικού τέλους στην Ελλάδα, αποτελεί ουσιαστικά υποχρέωση της χώρας μας για να συμβαδίσει με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η απόφαση της Ε.Ε. για τη σταδιακή κατάργηση της πλαστικής σακούλας εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αρκετό καιρό πριν και συγκεκριμένα, στις 28 Απριλίου του 2015. Με την εν λόγω νομοθεσία, υποχρεώνονται ουσιαστικά, όλα τα κράτη-μέλη της να θεσπίσουν μέτρα που θα μειώσουν τη χρήση πλαστικής σακούλας κατά 50% περίπου μέχρι το τέλος του 2019 και κατά 80% μέχρι το τέλος του 2025 (σε σύγκριση με τα ποσοστά του 2010). Μέχρι τότε, μόνο η Φινλανδία χρησιμοποιούσε με σύνεση τις πλαστικές σακούλες, αλλά και η Ιταλία που από το 2011 είχε απαγορεύσει οριστικά τη χρήση της ελαφριάς πλαστικής σακούλας, που δεν είναι από βιοδιασπώμενο υλικό.
Οι περίπου 100 εκατ. σακούλες που διατέθηκαν το Α’ τρίμηνο του 2018 από τα σούπερ μάρκετ, αντιστοιχούν σε έσοδα 4 εκατ. ευρώ για το κράτος.
Από την εφαρμογή του νόμου και μετά, όμως, τα αποτελέσματα είναι θεαματικά αισιόδοξα. Οι χώρες που έχουν εφαρμόσει ήδη φόρους και εισφορές για τη χρήση της πλαστικής σακούλας, έχουν αλλάξει πλήρως την κατάσταση. Στην Ιρλανδία, η χρήση της μειώθηκε κατά 90% μόλις πέντε μήνες από την εφαρμογή του νόμου (από 328 σακούλες το άτομο ανά έτος σε 21 σακούλες το άτομο ανά έτος). Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι πελάτες των μεγάλων εμπορικών κέντρων και σούπερ μάρκετ επαναχρησιμοποιούν πάνινες τσάντες αντί για πλαστικές σακούλες μιας χρήσης, ενώ η ελάχιστη χρέωση είναι στις πέντε πένες ανά πλαστική σακούλα μιας χρήσης. Στη Γερμανία, όλα τα καταστήματα τα οποία παρέχουν πλαστικές σακούλες, πρέπει να πληρώσουν φόρο ανακύκλωσης, ενώ στην Ολλανδία εφαρμόζεται η πλήρης απαγόρευση της διανομής δωρεάν πλαστικής σακούλας ήδη από την 1 Ιανουαρίου του 2016. Στη Γαλλία οι πλαστικές σακούλες έχουν απαγορευτεί από την 1η Ιουλίου του 2016 σε σούπερ μάρκετ, φαρμακεία, αρτοποιεία, σε καλυμμένες και υπαίθριες αγορές.
Μείωση 76% στην Ελλάδα το 2018
Σύμφωνα με έρευνα από το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), η υποχώρηση της χρήσης πλαστικής σακούλας στο πρώτο τρίμηνο του 2018, κινείται σε αξιοσημείωτα επίπεδα, ωστόσο υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για περαιτέρω μείωση και μεγαλύτερο περιορισμό της ρύπανσης του περιβάλλοντος. Με εφαλτήριο το πρόβλημα της πλαστικής σακούλας, το ΙΕΛΚΑ ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2017 την πρωτοβουλία «Νοιαζόμαστε σήμερα – Ζούμε καλύτερα αύριο», η οποία φέτος έχει την υποστήριξη 10 μεγάλων αλυσίδων λιανεμπορίου (ΑΒ Βασιλόπουλος, Γαλαξίας, Γουντσίδης, Θανόπουλος, Κρητικός, Μασούτης, MyMarket, Praktiker, Σκλαβενίτης, Χαλκιαδάκης). Στο πλαίσιο αυτό, συνεχίζει να πραγματοποιεί και κυλιόμενη μελέτη προκειμένου να καταγράψει τα βασικά μεγέθη του προβλήματος της χρήσης πλαστικής σακούλας, με μετρήσεις για την εκτίμηση της επίδρασης της εφαρμογής της νέας νομοθεσίας για τη μείωση της χρήσης πλαστικής σακούλας στο κανάλι του λιανεμπορίου τροφίμων.
Με βάση τα αριθμητικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν, λοιπόν, και αφορούν τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ για το πρώτο τρίμηνο του 2018, τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για τους πρώτους μήνες εφαρμογής της νέας νομοθεσίας, αλλά καταδεικνύουν ότι χρειάζεται περαιτέρω οργανωμένη προσπάθεια για να επιτευχθούν οι εθνικοί στόχοι.
Πιο συγκεκριμένα, σε σχέση με το κανάλι των σούπερ μάρκετ η έρευνα του ΙΕΛΚΑ έχει καταγράψει τα εξής:
- Η εφαρμογή του μέτρου ήταν αυστηρή και καθολική.
- Τα στοιχεία του Α’ τριμήνου του 2018 καταγράφουν μία μείωση της τάξης του 76% στη χρήση της πλαστικής σακούλας ελαφρού βάρους, σε σχέση με το Α’ τρίμηνο του 2017.
- Εκτιμάται ότι αν συνεχιστεί αυτός ο ρυθμός κατανάλωσης, τότε το 2018 θα διατεθούν περίπου 1,5 δισ. σακούλες λιγότερες σε σχέση με το 2017.
- Οι περίπου 100 εκατ. σακούλες που διατέθηκαν το Α’ τρίμηνο του 2018 από τα σούπερ μάρκετ αντιστοιχούν σε έσοδα για το κράτος από το περιβαλλοντικό τέλος της τάξης των 3 εκατ. ευρώ και από το ΦΠΑ επιπλέον 1 εκατ. ευρώ περίπου.
